در کره جنوبی، مواجهه نوجوانان با گوشیهای هوشمند، اینترنت و بازیهای آنلاین به سطحی رسیده که دولت آن را «بحران ملی» توصیف کرده است.
برای مقابله با این شرایط، برنامههای دولتی جدیدی تحت عنوان مراکز «دیتاکس دیجیتال» راهاندازی شدهاند که نوجوانان را از فضای آنلاین دور کرده و عناصر پاکسازی، مشاوره و تعامل حضوری را جایگزین میکنند.
این مراکز که برخی «کمپهای دیجیتال دیتاکس» نیز نامیده میشوند، نوجوانانی را میپذیرند که وابستگی بالایی به فضای دیجیتال دارند. برای مثال، گزارش Le Monde به مرکز «National Youth Internet Dream Village» در شهر Muju اشاره میکند که نوجوانان بهمدت چند هفته تحت مراقبت قرار میگیرند؛ در این بازه، گوشیها و کنسولهای بازی جمعآوری میشوند و نوجوانان در فعالیتهایی مانند ورزش، کاردستی، مدیتیشن، گفتوگوهای گروهی شرکت میکنند.
چند عامل اصلی باعث شکلگیری مراکز دیتاکس شدهاند:
نفوذ عمیق اینترنت و بازیهای آنلاین در زندگی نوجوانان: مطالعهای نشان داده که وابستگی به گوشیهای هوشمند در نوجوانان کرهای حدود ۴۰٪ است.
تأثیرات منفی روانی و اجتماعی: وابستگی شدید موجب کاهش تمرکز، افزایش اضطراب، اختلال خواب و انزوای اجتماعی شده است. (مطالعهای جامع درباره عوامل روانی-اجتماعی وابستگی اینترنت)
بازه زمانی پاندمی کرونا که مصرف آنلاین نوجوانان را افزایش داد و مشکل را تشدید کرد.
در این مراکز، نوجوانان چند کار را با هم انجام میدهند:
قطع موقتی ابزارهای دیجیتال: بهمدت چند هفته یا کمتر، استفاده از گوشی، اینترنت و بازی محدود یا ممنوع میشود.
فعالیتهای حضوری و گروهی: ورزش، کاردستی، مدیتیشن، طبیعتگردی، جلسات مشاوره و گفتوگو.
آموزش سواد دیجیتال و خودکنترلی: نوجوانان یاد میگیرند چگونه ابزار دیجیتال را سالمتر مصرف کنند.
بازگشت به زندگی روزمره با برنامه: پس از دوره، نوجوانان با راهکارهایی باز میگردند تا استفاده سالمتر از فضای دیجیتال داشته باشند.

نوجوانانی که در مراکز شرکت کردهاند، کاهش واضحی در ساعات استفاده از ابزارهای دیجیتال گزارش دادهاند.
میزان اختلال خواب و احساس اضطراب در آنها کاهش یافته است.
خودکنترلی افزایش یافته و آنها آگاهتر به مصرف ابزار دیجیتال نگاه میکنند.
این مراکز اغلب بهصورت موقت هستند و امکان پایش بلندمدت نوجوانان پس از بازگشت به زندگی عادی کمتر وجود دارد.
بعضی نقدها میگویند استفاده از روشهای «قطع کامل» ممکن است سخت باشد و نوجوانان پس از خروج به مصرف قبلی بازگردند.
هزینه و ظرفیت مراکز محدود است؛ پوشش برای همه نوجوانان آسیبدیده دونرسان نیست.
نیاز به رویکرد جامعتر در آموزش مدارس، خانواده و سیاستگذاری وجود دارد تا مشکل ریشهای حل شود.
اگرچه ایران مراکز رسمی مشابه کره جنوبی ندارد، ولی میتوان از تجربه کره جنوبی آموزنده بود:
ایجاد برنامههای مدرسهای برای «مصرف سالم دیجیتال»،
راهاندازی کمپینهای آگاهیبخشی درباره اعتیاد به ابزارهای دیجیتال،
تشویق به فعالیتهای حضوری، طبیعتگردی و کاهش زمان استفاده از گوشی.
مراکز دیتاکس دیجیتال در کره جنوبی نمونهای از تلاش برای بازتعریف رابطه نوجوانان با فضای آنلاین هستند. اگر این اقدامات با آموزش، سواد دیجیتال و سیاستهای کلان از سوی دولت و مدارس همراه شوند، امکان ایجاد نسل سالمتر دیجیتال وجود دارد. ایران و کشورهای دیگر نیز میتوانند با اقتباس بومی از این مدل، فرهنگ مصرف سالم ابزارهای دیجیتال را تقویت کنند.
برای مطالعه مقالات بیشتر به سایت خانه متاورس ایران سر بزنید.