بر اساس گزارشی هوش مصنوعی در حال بازتعریف مشارکت سیاسی و حکومتداری در جهان است: از افزایش شفافیت و مشارکت مردمی تا تسریع تصمیمگیری و ارتقای مسئولیتپذیری اما خطرات جدی مانند تمرکز قدرت و اطلاعرسانی تحریفشده نیز وجود دارد.
هوش مصنوعی برخلاف دیدگاههای هشداردهنده میتواند ابزار مؤثری برای تقویت دموکراسی باشد. در مقاله Guardian با عنوان «Four ways AI is being used to strengthen democracies worldwide» آمده است که اگر AI با عدالت و شفافیت به کار گرفته شود، پتانسیل دارد کیفیت حکومت و مشارکت مدنی را بهبود ببخشد.
برای مثال، سیستمهای مبتنی بر AI میتوانند فرایندهای اداری را سادهتر، شفافتر و سریعتر کنند کاهش بوروکراسی و افزایش پاسخگویی.
یکی از کاربردهای مثبت هوش مصنوعی، فراهم کردن امکان «گفتوگوی گسترده آنلاین» و مشارکت جمعی در تصمیمگیری است. مطالعات تازه نشان میدهند ابزارهای AI محور میتوانند به گسترش دامنه دیدگاهها در مباحث عمومی کمک کنند حتی وقتی به صراحت شناخته میشوند که ربات هستند.
همچنین AI میتواند به اجرای دموکراسی درونحزبی (intra-party democracy) کمک کند: با تحلیل دادهها، رأیگیری آنلاین و مدیریت شفافتر روند تصمیمگیری حزبی.
با وجود این امکانات، خطراتی جدی نیز وجود دارد. استفاده نادرست یا کنترلشده از AI ممکن است منجر به تمرکز قدرت، سرکوب آزادی بیان یا مهندسی اجتماعی شود.

بهویژه، سیستمهایی که نحوه تصمیمگیری را به الگوریتمها میسپارند، ممکن است شفافیت و عدالت را زیر سؤال ببرند؛ زیرا الگوریتمها اغلب «جعبه سیاه» هستند و نمیتوان به راحتی نحوه تصمیمگیریشان را بازبینی کرد.
علاوه بر این، تولید اطلاعات جعلی یا تحریفشده با کمک هوش مصنوعی مانند اخبار AI ساخت یا دستکاری داده میتواند اعتماد عمومی به رسانه و فرایند تصمیمگیری را تضعیف کند.
برای بهرهگیری مثبت از هوش مصنوعی در دموکراسی، لازم است:
مقررات و چارچوبهای شفاف برای استفاده از AI طراحی شود تا حریم خصوصی، حق رأی و شفافیت تضمین گردد.
فناوریهای AI و پلتفرمهای مشارکت آنلاین با نظارت مستقل و سیاستگذاری دموکراتیک همراه باشند.
ابزارهای هوش مصنوعی با هدف افزایش تنوع دیدگاهها و عدالت اطلاعاتی طراحی شوند نه تمرکز قدرت.
شهروندان، نهادهای مدنی و دولتها نسبت به محدودیتها و خطرات AI آگاه باشند و سواد رسانهای و دیجیتال تقویت شود.
هوش مصنوعی اگر با دقت، شفافیت و اخلاق به کار رود، میتواند فرصتی منحصربهفرد برای تحکیم دموکراسی، افزایش مشارکت و پاسخگویی ایجاد کند. اما در غیاب قوانین مناسب و شفافیت، خطر تبدیل آن به ابزاری برای تمرکز قدرت و کنترل وجود دارد.
آینده دموکراسی در جهان دیجیتال تا حد زیادی بستگی به انتخاب سیاستگذاران و جامعه مدنی دارد: آیا AI برای مردم عمل خواهد کرد، یا علیه آنها؟
برای مطالعه مقالات بیشتر به سایت خانه متاورس ایران سر بزنید.