۶ روند کلیدی هوشمندسازی شهری در ۲۰۲۵

تحولات سریع در فناوری‌هایی همچون اینترنت اشیا (IoT)، هوش مصنوعی، تحلیل کلان‌داده و شبکه‌های ارتباطی، چشم‌انداز «شهر هوشمند» را از مفهوم نظری به اجرای عینی نزدیک کرده‌اند. هرچه جمعیت شهرها افزایش می‌یابد و نیاز به خدمات شهری پایدارتر و هوشمندتر احساس می‌شود، روندهای جدیدی پدید آمده‌اند که در سال ۲۰۲۵ قرار است به مرحله عملیاتی برسند. گزارش‌ها نشان می‌دهد که این تحولات نه صرفاً تکنولوژیک بلکه مربوط به حکمرانی، مشارکت شهروندان، عدالت دیجیتال و پایداری نیز هستند. 

۶ روند اصلی هوشمندسازی شهری در سال ۲۰۲۵

۱. حکمرانی و برنامه‌ریزی داده‌محور و مبتنی بر هوش مصنوعی

استفاده از الگوریتم‌ها، مدل‌های پیش‌بینی و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها برای بهینه‌سازی خدمات شهری و تخصیص منابع بهینه، یکی از روندهای کلیدی است. به گفته Bernard Marr، «AI in Urban Planning and Governance» در سال ۲۰۲۵ جایگاه بسیار مهمی خواهد داشت.
در ایران نیز گزارش‌ها از برنامه‌ریزی شهری با اولویت سلامت، زیرساخت‌های هوشمند و اینترنت نسل پنجم حکایت دارند. 

۲. انتقال به زیرساخت‌های ارتباطی و شبکه‌های گسترده ۵G/۶G

زیرساخت ارتباطی قوی، بستر لازم برای سنسورها، دستگاه‌های متصل و تحلیل داده‌های لحظه‌ای محسوب می‌شود. به گزارش StartUs Insights، یکی از روندهای ۲۰۲۵ شامل IoT-based waste systems، smart buildings و زیرساخت‌های ۵G/۶G است. 
در ایران نیز گفته شده است فناوری اینترنت نسل پنجم نقش مهمی در توسعه شهرهای هوشمند خواهد داشت. 

۳. مدل‌های حمل‌ونقل هوشمند، شهر بدون خودرو و لیتۀ سبز

مدیریت ترافیک، ناوگان حمل‌ونقل عمومی یا خودران، دوچرخه‌سواری اشتراکی، و کاهش انتشار کربن بخشی از این روند هستند. گزارش‌ها نشان می‌دهند که حمل‌ونقل هوشمند یکی از محورهای مهم سال ۲۰۲۵ خواهد بود. 

۴. «دوگانۀ دیجیتال» (Digital Twin) و شبیه‌سازی شهری

شهرها با ساخت مدل‌های دیجیتال از زیرساخت‌های فیزیکی، قادر خواهند بود سناریوهای آینده را شبیه‌سازی کرده، بحران‌ها را پیش‌بینی کنند و خدمات را بهینه نمایند. این یکی از روندهای برجسته گزارش‌های ۲۰۲۵ است. 

۵. تمرکز بر سلامت، رفاه و مشارکت شهروندان

در سال ۲۰۲۵، نه‌تنها فناوری، بلکه انسان محوری نیز به‌عنوان محور شهرهای هوشمند مورد توجه است. بر اساس گزارش‌ها، سلامت جسمی و روانی شهروندان، کیفیت محیط شهری و مشارکت جامعه در خدمات شهری ابزار مهمی در طراحی شهر هوشمند هستند. 

۶. پایداری، انرژی پاک و مدیریت منابع

شهرهای آینده با استفاده از فناوری‌های نوین به سمت کاهش مصرف انرژی، بهبود کیفیت آب و هوا، مدیریت هوشمند پسماند و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای حرکت می‌کنند. گزارش‌ها این موضوع را به‌عنوان روند محوری در ۲۰۲۵ معرفی کرده‌اند. 

چرا این روندها مهم‌اند؟

• افزایش جمعیت شهری: با رشد شهرنشینی، فشار بر زیرساخت‌ها و خدمات شهری بیشتر شده است؛ لذا نیاز به راهکارهای هوشمند بیشتر احساس می‌شود. 

• ارتقای کیفیت زندگی و عدالت شهری: شهر هوشمند می‌تواند دسترسی به خدمات را تسهیل کند، محیط زیست شهری را بهبود ببخشد و فرصت‌های برابر برای شهروندان فراهم کند. 

• رقابت جهانی شهرها: شاخص‌هایی مانند IMD World Competitiveness Center در «Smart City Index 2025» نشان می‌دهند که کیفیت زندگی، زیرساخت‌ها و حکمرانی شهری از عوامل تعیین‌کننده در رتبه‌بندی شهرهاست. 

• چالش‌ها و فرصت‌ها: علی‌رغم پیشرفت‌ها، چالش‌هایی چون نابرابری در دسترسی به خدمات، ضعف حکمرانی داده‌محور و کمبود مهارت‌های فناورانه وجود دارند. این روندها زمینه را برای تغییرات عمیق در ساختار شهری فراهم می‌کنند.

توصیه‌هایی برای شهرها و نهادهای تصمیم‌گیر

1. توسعه یک چارچوب حکمرانی داده‌محور که تمام ذینفعان (دولت محلی، بخش خصوصی، جامعه شهروندان) را دربرگیرد.

2. سرمایه‌گذاری در زیرساخت ارتباطی (فیبرنوری، ۵G/۶G) به‌منظور ایجاد بستر پایدار برای سنسورها و تحلیل داده‌های لحظه‌ای.

3. ارتقای سطح آگاهی و مهارت شهروندان در استفاده از خدمات هوشمند و مشارکتی شدن آن‌ها در فرآیندهای مدیریت شهری.

4. اولویت دادن به پروژه‌های کوچک و ملموس (مثلاً حمل‌ونقل هوشمند، مدیریت پسماند، انرژی پاک) و سپس مقیاس‌بندی آن‌ها.

5. اندازه‌گیری مستمر و گزارش شفاف عملکرد شهر هوشمند با استفاده از شاخص‌هایی مانند کیفیت زندگی، دسترسی، کارایی، امنیت داده‌ها، مشارکت شهروندی.

جمع‌بندی

شهرهای آینده، شهری هوشمند، پایداری‌محور و مشارکتی خواهند بود. روندهایی که در سال ۲۰۲۵ در مسیر اجرا هستند، نشانگر عبور از فناوری صرف به سمت تحول ساختاری در شهرها هستند. با تمرکز بر حکمرانی داده‌محور، زیرساخت ارتباطی، حمل‌ونقل هوشمند، مدل‌های دیجیتال، رفاه شهروندان و پایداری، شهرها می‌توانند به بسترهایی تبدیل شوند که نه تنها پاسخگوی نیازهای امروز هستند، بلکه برای چالش‌های فردا نیز آماده‌اند. اگر این روندها به‌درستی اجرا شوند، «شهر هوشمند» نه صرفاً یک شعار، بلکه واقعیتی ملموس خواهد بود.

برای مطالعه مقالات بیشتر به سایت خانه متاورس ایران سر بزنید.