چین با تکیه بر فناوریهای نوین دیجیتال، مسیر تازهای برای حفاظت، بازآفرینی و جهانیسازی میراث فرهنگی خود گشوده و موزهها و آثار تاریخی را به فضاهایی پویا، تعاملی و فراتر از مرزهای جغرافیایی تبدیل کرده است.
در چهارمین نشست عمومی بیستمین کمیته مرکزی حزب کمونیست چین در سال ۲۰۲۵، بر اهمیت ساخت «چین دیجیتال» و ادغام فناوری در همه ابعاد جامعه تأکید شد. در حوزه فرهنگ، این راهبرد ملی به دنبال پیوند توسعه فرهنگی با نوآوری فناورانه است؛ رویکردی که دیجیتالیسازی را به محرک اصلی حفظ و احیای میراث تاریخی کشور تبدیل کرده است.
در سالهای اخیر، پیشرفتهایی در حوزه کلانداده، رایانش ابری و هوش مصنوعی فرصتهای تازهای برای تعامل موزهها با مخاطبان ایجاد کرده است. نمایشگاههای سنتی با روشهای دیجیتال تعاملی و جذاب بازطراحی شدهاند و همین موضوع، بهویژه نسل جوان را به تاریخ و فرهنگ علاقهمند کرده است. نتیجه این روند، شکوفایی همزمان فرهنگ و فناوری و تبدیل موزهها به فضاهایی زنده و فناورمحور است.
موزه کاخ در شهر ممنوعه پکن یکی از نمادهای بارز این تحول به شمار میرود. این مجموعه با بیش از یک میلیون اثر تاریخی، در گذشته تنها امکان نمایش بخش محدودی از گنجینه خود را داشت. اما امروز، با کمک فناوری دیجیتال، درهای این خزانه به روی جهان گشوده شده است. همکاری با شرکتهای فناور، ایجاد تورهای مجازی فراگیر و آرشیوهای دیجیتال گسترده را ممکن کرده و در دوران همهگیری کرونا، فرایند دیجیتالیسازی با سرعت بیشتری دنبال شد. اکنون بازآفرینی مجازی این کاخ ۶۰۰ ساله با استفاده از مدلسازی سهبعدی و عکاسی پانورامیک در دسترس کاربران قرار دارد.
از سال ۲۰۰۳، شهر ممنوعه نخستین تجربه واقعیت مجازی خود را راهاندازی کرد و امروز هر کاربر اینترنتی میتواند تالارهای مجلل این مجموعه را بهصورت آنلاین کاوش کند. همکاری با شرکت تنسنت امکان حفاظت دیجیتال از حدود ۱۰۰ هزار اثر تاریخی را فراهم کرده است. اپلیکیشنهای تعاملی نیز به کاربران اجازه میدهند جزئیات نقاشیهای کلاسیک را تا چند ده برابر بزرگنمایی کرده و تاریخ امپراتوری چین را به شکلی زنده و ملموس تجربه کنند.

در غرب چین و استان گانسو، غارهای موگائو در دونهوانگ نیز با پروژه «دونهوانگ دیجیتال» وارد مرحلهای تازه شدهاند. این مجموعه که قدمتی بیش از هزار سال دارد، همواره در معرض تهدیدهای محیطی و گردشگری بوده است. ثبت تصاویر با وضوح بالا، مدلسازی سهبعدی و ایجاد آرشیوهای دیجیتال، امکان حفاظت از این میراث جهانی یونسکو و دسترسی مجازی به آن را فراهم کرده است. امروزه بازدیدکنندگان از سراسر جهان میتوانند بدون آسیب به آثار اصلی، شکوه هنر باستانی را بهصورت آنلاین مشاهده کنند.
در مرکز بازدیدکنندگان موگائو، فناوری واقعیت مجازی به گردشگران اجازه میدهد به بیش از هزار سال پیش بازگردند و نقاشیهای دیواری را در شکل اولیه خود ببینند. این تجربه نشان میدهد که فناوری دیجیتال چگونه همزمان از آثار بیبدیل حفاظت میکند و امکان دسترسی گستردهتر به آنها را فراهم میسازد.
این ابتکارات محدود به چند موزه بزرگ نیست و سراسر چین را دربر میگیرد. از ارتش سفالی شیآن تا موزههای کوچک شهری، متولیان فرهنگی از واقعیت افزوده، نمایشهای هولوگرافیک و پلتفرمهای نوین برای ارتباط با مخاطبان استفاده میکنند. تنها در یک سال، نمایشگاههای مجازی موزههای چین میلیاردها بازدید آنلاین ثبت کردهاند که نشاندهنده استقبال گسترده جامعه دیجیتالمحور از این رویکرد است.
دیجیتالیسازی، میراث فرهنگی چین را به منبعی در دسترس برای مخاطبان جهانی تبدیل کرده است. علاقهمندان هنر در نقاط مختلف جهان میتوانند بهراحتی از شهر ممنوعه یا غارهای دونهوانگ بازدید مجازی داشته باشند. این پروژهها، موزهها را به ابزار دیپلماسی فرهنگی بدل کرده و روایت تمدن چین را در مقیاس جهانی گسترش دادهاند. همکاری با دانشگاهها و نهادهای بینالمللی نیز نشان میدهد که حفاظت از میراث تاریخی میتواند تلاشی مشترک و فرامرزی باشد.
حرکت چین به سوی موزههای دیجیتال، تنها نمایش مدرن آثار باستانی نیست، بلکه بازتاب فلسفهای نوین در مدیریت فرهنگی است. بهرهگیری از فناوریهای پیشرفته، تضمین میکند که تاریخ برای نسلهای آینده حفظ شود و همزمان، از طریق بسترهای دیجیتال، جهان را به شناخت و جشن گرفتن یکی از کهنترین تمدنهای بشری دعوت میکند. در این نگاه تازه، موزهها به سکوهایی برای گفتوگوی فرهنگی، خلاقیت و ارتباط جهانی تبدیل شدهاند.
برای مطالعه مقالات بیشتر به سایت خانه متاورس ایران سر بزنید.