روشنایی هوشمند، مدیریت ۲۱۰ هزار پایه در شهر هوشمند

روشنایی خیابان‌ها از دیرباز جزو زیرساخت‌های حیاتی شهری بوده است؛ اما در عصر شهر هوشمند، این زیرساخت به یک «نقطه داده» و «سیستم سرویس» تبدیل شده است، نه صرفاً یک لامپ روشن کننده. مطالعات نشان می‌دهند که روشنایی معابر نزدیک به ۱۵ تا ۱۹ ٪ مصرف برق در شهرها را تشکیل می‌دهد.

پروژه حاضر، با هدف تجمیع مدیریت، نظارت و کنترل روشنایی معابر در سطح وسیعی (بیش از ۲۱۰ هزار پایه) در دو کشور ایران و هند، نمادی از این تحول است.

دلایل و ضرورت‌ها

• صرفه‌جویی در انرژی: جایگزینی لامپ‌های سنتی با LED و استفاده از کنترل هوشمند باعث شده است مصرف برق و هزینه‌های نگهداری به شکل چشم‌گیری کاهش یابد. 

• افزایش ایمنی شهری: روشنایی بهتر، نظارت آنلاین، تشخیص خرابی‌ها و پاسخ سریع به شکایات شهری، موجب افزایش امنیت عابران و خودروها می‌شود. 

• پشتیبانی از مفهوم شهر هوشمند: روشنایی هوشمند یکی از اجزای کلیدی «شهر هوشمند» است که در آن تجهیزات شهری مانند پایه‌های روشنایی به پلتفرم‌های داده‌محور تبدیل می‌شوند.

شرح پروژه

در شهر هندی احمدآباد، پروژه‌ای تحت مدیریت Ahmedabad Municipal Corporation (AMC) در دست اجراست که بر اساس گزارش‌ها بیش از ۲۱۰ هزار پایه روشنایی را پوشش می‌دهد و سیستم مرکزی کنترل روشنایی را برقرار می‌سازد. 

طبق گزارش برق نیوز در ایران نیز داده‌هایی از اجرای سیستم روشنایی هوشمند در استان‌های مختلف منتشر شده است؛ مثلاً در استان قزوین، پایلوت «سیستم هوشمند روشنایی معابر» اجرا شده و وضعیت هر چراغ از مرکز مانیتور می‌شود. 
در این پروژه‌ها، ویژگی‌های زیر دیده می‌شود:

• نصب کنترل‌کننده و سنسور در هر پایه روشنایی

• ارتباط با مرکز فرمان از راه دور

• امکان تنظیم شدت نور بر اساس شرایط ترافیکی و زمانی

• پایش خرابی‌ها و ارسال گزارش بدون نیاز به بازدید دوره‌ای

• مدیریت متمرکز خاموش و روشن کردن و تنظیم زمان‌بندی

چالش‌ها و ملاحظات

با وجود مزایا، اجرای چنین سیستم‌هایی با چالش‌هایی نیز همراه است:

• هزینه اولیه بالا: سرمایه‌گذاری در تجهیزات، زیرساخت شبکه و نرم‌افزار کنترلی قابل توجه است. 

• استانداردها و سازگاری فناوری‌ها: تنوع پروتکل‌های ارتباطی (PLC، RF، LoRa) و نبود یک استاندارد یکپارچه می‌تواند مسئله‌ساز باشد. 

• نگهداری و مسئولیت‌ها: حتی در پروژه احمدآباد، گزارش شده که پس از پایان قرارداد قبلی، تعمیرات و نگهداری کند شد. 

• مسائل حریم خصوصی و امنیت سایبری: هنگامی که پایه‌ها مجهز به سنسورها، دوربین یا ماژول‌های اتصال اینترنتی باشند، مسائل داده و امنیت مطرح می‌شود. 

نتایج و دستاوردها

پروژه‌های روشنایی هوشمند نشان داده‌اند که:

• مصرف انرژی می‌تواند تا حدود ۵۰٪ یا حتی ۸۰٪ کاهش یابد. 

• وقفه‌های روشنایی کاهش پیدا کرده و زمان پاسخ به خرابی‌ها سریع‌تر شده‌اند. برای مثال، در احمدآباد با ورود سیستم متمرکز، امکان خاموش/روشن کردن هزاران چراغ در دقائق وجود خواهد داشت. 

• زیرساخت روشنایی به بستری برای خدمات شهری متعدد مانند نظارت، شاخص‌های زیست‌محیطی و حتی شارژ خودرو برقی تبدیل می‌شود. 

توصیه‌ها برای اجرا در ایران

• انجام «پایلوت» در مقیاس کوچک و تحلیل نتایج قبل از فراگیرسازی

• تدوین استانداردهای فنی و ارتباطی برای روشنایی هوشمند، با رعایت قابلیت ارتقاء

• تدوین قرارداد نگهداری بلندمدت با پیمانکاران، همراه با شاخص‌های عملکرد (KPI) و پاسخگویی

• پیش‌بینی بودجه نگهداری سالانه و آموزش نیروی انسانی مرتبط

• توجه ویژه به امنیت داده‌ها، از جمله اینکه چه داده‌هایی جمع‌آوری می‌شود و چگونه محافظت می‌شود

نتیجه‌گیری

روشنایی خیابان‌ها زمانی صرفاً «روشنایی» بود؛ اما امروز به یکی از ستون‌های اصلی شهر هوشمند تبدیل شده است. وقتی بیش از ۲۱۰ هزار پایه روشنایی تحت مدیریت متمرکز قرار می‌گیرند، آنچه رخ می‌دهد، فقط روشن‌تر شدن شهر نیست، بلکه هوشمندسازی زیرساخت، بهینه‌سازی مصرف، افزایش امنیت و ارتقای کیفیت زندگی شهری است. اگر ایران نیز این فرصت را با برنامه‌ریزی دقیق، سرمایه‌گذاری هوشمندانه و مدیریت پایدار اغتنام کند، می‌تواند گام بزرگی در راستای توسعه شهرهای هوشمند بردارد.

برای مطالعه مقالات بیشتر به سایت خانه متاورس ایران سر بزنید.