دفتر رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در گزارشی به «سیاست فرهنگی دیجیتال» پرداخته و آن را عرصهای پرتنش معرفی کرده است؛ جایی که اهداف فرهنگی سنتی با منافع اقتصادی-فناورانه در تضاد قرار میگیرند. این تنش نشانگر چالش دیپلماسی فرهنگی در عصر دیجیتال است.
سیاست فرهنگی دیجیتال به معنای تدوین چارچوبهایی است که چگونگی تولید، انتشار، تبلیغ و ترویج محتوای فرهنگی در فضای دیجیتال را شکل میدهد. این سیاست، هم به نفع حفاظت از میراث فرهنگی و هم برای بهرهبرداری اقتصادی از فناوریهای نوین اهمیت دارد. رایزنیهای فرهنگی ایران در خارج از کشور زیرمجموعه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (ICRO) بهطور فزایندهای با چالش طراحی و اجرای این سیاست روبرو هستند.
منطق فرهنگی سنتی: ترویج زبان فارسی، ادبیات ایرانی، هنر اسلامی و هویت دینی.
منطق اقتصادی-فناورانه: استفاده از پلتفرمهای دیجیتال، تولید محتوای آنلاین، بازارهای فرهنگمحور و اقتصاد خلاق.
این تنش زمانی ملموستر میشود که رایزنیها باید بین گسترش فرهنگی و بهرهوری مالی با فناوری تصمیمگیری کنند. از یک سو، آنها میخواهند میراث ایران را معرفی کنند؛ از سوی دیگر، به دنبال جذب مخاطب جهانی و همزمان درآمد از طریق تولید دیجیتال هستند.

مزاحمت استراتژیک بین منافع فرهنگی و اقتصادی: آیا اولویت با ترویج هویت فرهنگی است یا توسعه بازار فرهنگی دیجیتال؟
پایبندی به استقلال فرهنگی: در همکاری با پلتفرمها و شرکتهای تجاری، خطر به محتوای تجاری شدن هویت فرهنگی وجود دارد.
محدودیت منابع: برخی دفاتر رایزنی با مشکلات مالی و بودجهای مواجه هستند که بر تواناییشان برای تولید محتوای دیجیتال با کیفیت تأثیر میگذارد.
پوشش مخاطب نسل جوان: جمعیت جوان در خارج از کشور ممکن است بیشتر جذب محتوای دیجیتال باشد، اما آیا محتوای فرهنگی آنها را جذب میکند؟
تدوین سیاستگذاری شفاف در سطح وزارت امور خارجه و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی جهت تعریف اولویتهای دیجیتال فرهنگی.
ایجاد همکاریهای استراتژیک با پلتفرمهای بومی و بینالمللی که هم ارزش فرهنگی را حفظ کنند و هم امکان درآمد دیجیتال فراهم آورند.
حمایت از تولید محتوای دیجیتال بومی (کتاب دیجیتال، ویدیو، پادکست) با بودجه اختصاصی رایزنی فرهنگی.
ارزیابی تأثیر فرهنگی فعالیتهای دیجیتال از طریق شاخصهای کیفی مانند «دلبستگی هویتی شهروندان ایرانی در دیاسپورا» یا «بازتاب فرهنگی محتوا».
سیاست فرهنگی دیجیتال در دفاتر رایزنی فرهنگی ایران نشاندهنده یک تقاطع حیاتی میان فرهنگ، هویت و اقتصاد فناورانه است. اگرچه تنش میان اهداف فرهنگی سنتی و منافع اقتصادی واقعی است، اما با طراحی هوشمندانه و مشارکت بینالمللی میتوان تعادلی ایجاد کرد که هم میراث فرهنگی ایران را ترویج دهد و هم از ظرفیت اقتصاد دیجیتال بهره ببرد. این رویکرد میتواند دیپلماسی فرهنگی را به سمت اثربخشی بیشتر و پایدارتر هدایت کند.
برای مطالعه مقالات بیشتر به سایت خانه متاورس ایران سر بزنید.