پیمان جهانی علیه جرایم سایبری در هانوی امضا می‌شود؛ امیدها و نگرانی‌ها

در تاریخ ۲۵ اکتبر ۲۰۲۵، حدود ۶۰ کشور جهان قرار است در پایتخت ویتنام، هانوی، پیش‌نویس نهایی یک پیمان بین‌المللی برای مقابله با جرایم سایبری را امضا کنند. این توافق که توسط UNODC (دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل) تهیه شده، پس از تصویب حداقل ۴۰ کشور اجرایی می‌شود. 

هدف پیمان چیست؟

پیمان یادشده برای هماهنگی جهانی در برابر حملاتی طراحی شده که اقتصاد جهان را هر ساله شکست‌دهنده میلیاردها دلار می‌کنند. این حملات شامل فیشینگ، باج‌افزار، قاچاق آنلاین و نفوذ به زیرساخت‌ها هستند.
کشورها امیدوارند که این توافق بتواند سازوکاری برای همکاریِ سریع‌تر در تحقیقات و اقدامات امنیتی فراهم آورد. همچنین، برخی آن را نقطه عطفی در تقویت امنیت دیجیتال جهانی می‌دانند. 

نگرانی‌ها و انتقادات جدی

با این که پیمان بازتاب خوبی از همکاری جهانی دارد، اما برخی نهادهای حقوق بشری و شرکت‌های فناوری بزرگ مانند Meta و Microsoft هشدار داده‌اند که متن این توافق ممکن است به ابزار «نظارت دولتی» تبدیل شود. آن‌ها ادعا می‌کنند که تعریف «جرم سایبری» در پیمان بسیار گسترده است و خطر دارد به آزادی بیان یا فعالیت‌های مشروع مانند هک اخلاقی آسیب بزند. 

به علاوه، انتخاب ویتنام به‌عنوان میزبان امضای توافق با انتقادهایی مواجه شده است، زیرا این کشور سابقهٔ محدودیت در آزادی اینترنت و بازداشت فعالان آنلاین دارد. 

مسیر پیش‌رو و چشم‌انداز اجرای پیمان

کشورهای امضاکننده متعهد شده‌اند که قوانین داخلی خود را تا پایان سال آینده میلادی با مفاد این پیمان هماهنگ کنند. شورای ویژه‌ای از سازمان ملل اجرای توافق را رصد خواهد کرد و نخستین نشست ارزیابی آن در سال ۲۰۲۶ برگزار می‌شود.
از دیگر نکات مهم، نحوهٔ تصویب داخلی و دریافت گزارش‌های عملکردی از کشورهای عضو است که تعیین می‌کند این پیمان صرفاً یک بیانیه‌ باشد یا به ابزار مؤثری برای مقابله با جرایم سایبری تبدیل شود.

جمع‌بندی

پیمان جهانی جرایم سایبری در هانوی ممکن است برگ تازه‌ای در تاریخ امنیت دیجیتال و همکاری بین‌المللی باشد. اما به همان میزان که امیدها برای کاهش کاهش جرایم وجود دارد، نگرانی‌ها دربارهٔ آزادی‌های دیجیتال، امنیت شخصی و شفافیت نیز بلند هستند.
برای افزایش تأثیر این توافق، لازم است که دولت‌ها، سازمان‌ها و کاربرانِ عادی هم‌زمان بر مسئولیت‌های خود در زمینه حفاظت از داده‌ها، نظارت بر عملکرد شرکت‌ها و به‌روزرسانی مداوم ابزار امنیتی تمرکز کنند.