ویتالیک بوترین: زمان شفاف‌سازی الگوریتم‌های شبکه‌های اجتماعی با بلاکچین فرا رسیده است

بوترین: بلاکچین می‌تواند عدالت الگوریتمی را اثبات کند

در شرایطی که نقش شبکه‌های اجتماعی در شکل‌دهی افکار عمومی، سیاست و امنیت اجتماعی بیش از هر زمان دیگری پررنگ شده، ویتالیک بوترین، بنیانگذار اتریوم، مدعی شده ابزارهای رمزنگاری و بلاکچین می‌توانند برای راستی‌آزمایی و اثبات عدالت الگوریتم رتبه‌بندی محتواها استفاده شوند.

به گزارش میهن بلاکچین، بوترین در پستی در شبکه اجتماعی ایکس پیشنهاد داده که این پلتفرم از اثبات‌های دانش صفر و بلاکچین استفاده کند تا عدالت الگوریتم رتبه‌بندی محتوا قابل اثبات باشد. به گفته او، چنین سیستمی می‌تواند بدون افشای جزئیات حساس، نشان دهد که الگوریتم طبق قواعد مشخص و از پیش‌تعریف‌شده عمل کرده است.

انتقاد تند بوترین از مدیریت ایلان ماسک

بوترین در ادامه، انتقادی صریح از شیوه مدیریت ایلان ماسک مطرح کرد و گفت تبدیل کردن ایکس به نمادی جهانی برای آزادی بیان و سپس استفاده از آن برای حملات هماهنگ و موج‌های نفرت‌پراکنی، در نهایت به خود مفهوم آزادی بیان آسیب می‌زند.

این اظهارنظر واکنش‌هایی را در میان فعالان حوزه فناوری و بلاکچین به همراه داشت. داویده کراپیس، مدیر بخش هوش مصنوعی بنیاد اتریوم، گفت:

«اگر ایکس واقعاً می‌خواهد خود را پلتفرم آزادی بیان بداند، باید اهداف بهینه‌سازی الگوریتمش را شفاف اعلام کند. این اهداف باید برای کاربران قابل فهم باشند و حتی امکان تنظیم و تغییر آن‌ها نیز وجود داشته باشد.»

الگوریتم قابل‌راستی‌آزمایی؛ نه سانسور، نه دروغ

بوترین در توضیح ایده خود، یک سیستم الگوریتمی قابل‌راستی‌آزمایی را ترسیم می‌کند که در آن هر تصمیم الگوریتم با استفاده از فناوری دانش صفر قابل اثبات باشد. به بیان ساده، الگوریتم می‌تواند ثابت کند چرا یک محتوا دیده شده یا نشده، بدون اینکه داده‌های حساس کاربران افشا شود.

او معتقد است:

• همه محتواها، لایک‌ها و بازنشرها باید با Timestamp روی بلاکچین ذخیره شوند.

• سرور مرکزی نباید بتواند زمان انتشار یا تعاملات را دست‌کاری کند.

• کد کامل الگوریتم رتبه‌بندی باید با تأخیر یک تا دو ساله منتشر شود تا امکان بررسی مستقل فراهم شود.

بلاکچین و شبکه‌های اجتماعی؛ ایده‌ای قدیمی با چالش‌های تازه

ایده شبکه‌های اجتماعی غیرمتمرکز یا SocialFi مدت‌هاست مطرح است، اما هنوز به پذیرش گسترده نرسیده. با این حال، شرکت‌های بزرگ فناوری به آن توجه نشان داده‌اند.

در اوایل ۲۰۲۵، شرکت متا لینک‌های پلتفرم غیرمتمرکز Pixelfed را مسدود کرد و آنها را «اسپم» نامید. برخی کاربران ادعا کردند که پلتفرم‌هایی مانند Mastodon نیز با برخورد مشابهی مواجه شده‌اند.

جامعه کریپتو که همیشه نسبت به تمرکز قدرت حساس بوده، بارها درباره تصمیم‌های مدیریتی شبکه‌های اجتماعی هشدار داده است.

سیاست‌های بحث‌برانگیز ماسک و واکنش بوترین

زمانی که ماسک اعلام کرد ایکس قصد دارد محتوای «اطلاع‌رسان» یا «آموزشی» را در اولویت نمایش قرار دهد، بسیاری از کاربران نسبت به این سیاست بدبین بودند. منتقدان پرسیدند چه کسی تعیین می‌کند چه محتوایی آموزنده است و آیا این سیاست می‌تواند به ابزاری برای سرکوب برخی دیدگاه‌ها تبدیل شود.

بوترین نیز در همان زمان از ماسک خواست به آزادی بیان پایبند بماند و کاربران را به‌دلیل اختلاف نظر حذف نکند. برخی منتقدان ماسک را متهم کرده‌اند که دسترسی به قابلیت‌های ویژه را برای کاربران مخالف محدود کرده است.

تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر جامعه و دموکراسی

پژوهش‌های متعددی نشان داده‌اند که شبکه‌های اجتماعی می‌توانند بر سلامت روان، باورهای سیاسی و رفتار اجتماعی تأثیر بگذارند.

یک مقاله پژوهشی در سال ۲۰۲۴ نشان داد:

«دسترسی به فیسبوک می‌تواند باور به اطلاعات نادرست را افزایش دهد.»

ماه گذشته نیز رویترز گزارش داد اسناد قضایی نشان می‌دهد متا پس از مشاهده شواهدی درباره تأثیر منفی محصولاتش بر سلامت روان، تحقیقات داخلی را متوقف کرده است. افرادی که یک هفته استفاده از فیسبوک را کنار گذاشته بودند، کاهش افسردگی، اضطراب و تنهایی را گزارش کردند.