بلاک‌چین و چالش حاکمیت

بلاک‌چین و چالش حاکمیت: ظهور DAOها

فناوری بلاک‌چین در لایه‌های زیرین خود، یک پرسش بنیادی را مطرح می‌کند: چه کسی تصمیم می‌گیرد؟
مدل‌های سنتی نیازمند واسطه‌هایی برای تصمیم‌گیری بودند؛ بانک برای پول، دولت برای قانون، هیئت‌مدیره برای شرکت. بلاک‌چین همه این‌ها را زیر سؤال برد و اکنون، نسل جدیدی از ساختارها در حال ظهور است: سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز (Decentralized Autonomous Organizations) یا DAOها.

 DAO چیست؟ شرکتی که با کد اداره می‌شود

یک DAO در اصل مجموعه‌ای از قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) است که قواعد یک سازمان را تعیین می‌کنند. برخلاف یک شرکت سنتی، در DAO هیچ مدیرعامل یا هیئت‌مدیره‌ای به معنای کلاسیک وجود ندارد.
تصمیم‌گیری‌ها به‌جای چند نفر، توسط همه اعضا گرفته می‌شود.
اعضای یک DAO، افرادی هستند که توکن‌های حاکمیتی آن را در اختیار دارند. هر توکن معمولاً معادل یک حق رأی است. از تغییرات کلیدی در کد سازمان گرفته تا نحوه تخصیص بودجه و پروژه‌های آینده، همه چیز از طریق رأی‌گیری‌های عمومی و شفاف روی بلاک‌چین انجام می‌شود.

 دموکراسی بدون رهبر یا دیکتاتوری توکن‌ها؟

DAOها وعده یک دموکراسی خالص را می‌دهند که در آن سهم هر فرد از آینده سازمان به میزان مالکیتش از توکن‌ها وابسته است. این مدل، شفافیت بی‌سابقه‌ای دارد؛ هر رأی و هر تراکنش مالی در دفترکل عمومی ثبت می‌شود.
با این حال، این مدل خالی از چالش نیست. بزرگترین انتقاد این است که DAOها ممکن است به “دیکتاتوری توکن‌های نهنگ” تبدیل شوند. اگر تعداد کمی از افراد، درصد بسیار بالایی از توکن‌های حاکمیتی را در اختیار داشته باشند، عملاً قدرت تصمیم‌گیری هنوز در دست معدودی از افراد باقی می‌ماند فقط شکل آن تغییر کرده است.

 آینده حاکمیت در دنیای دیجیتال

DAOها در حال حاضر در حوزه‌های DeFi (مالی غیرمتمرکز) و پروژه‌های متاورس فعال هستند. آن‌ها آزمایشگاهی برای این پرسش اساسی‌اند که آیا انسان‌ها می‌توانند ساختارهایی بسازند که کاملاً بر اساس کد، شفافیت و توزیع قدرت اداره شوند.
این مدل گام بزرگی فراتر از صرفاً مبادله پول است؛ این تلاش بلاک‌چین برای بازتعریف ماهیت مدیریت و سازماندهی در عصر دیجیتال است.