الگوی پیشرفت نانو در ایران

به نقل از خبرگزاری بنیاد توسعه فردا، فناوری نانو در ایران طی سه دهه گذشته مسیر ویژه‌ای را پشت سر گذاشته است. در مصاحبه‌ای اختصاصی با مهندس محمودرضا سجادی، پژوهشگران این بنیاد به بررسی تجربیات موفقیت، چالش‌ها و سیاست‌گذاری‌های کلیدی حوزه نانو پرداخته‌اند. این گفتگو به تحلیل سند ده‌ساله نخست نانو و عوامل موفقیت آن در بستر بومی ایران می‌پردازد و اهمیت توسعه فناوری برای تولید ثروت و ارتقای زندگی مردم را نشان می‌دهد.

سیاست‌نگاری و ثبت تجربیات نانو

بنیاد توسعه فردا تلاش دارد تا سیاست‌نگاری و ثبت تجربه‌های ۳۵ سال گذشته ایران را به متن‌هایی کاربردی برای سیاست‌نویسان و پژوهشگران تبدیل کند. مهندس سجادی در این مصاحبه تأکید کرد که آموزش دانشگاهی نباید فقط الگوهای غربی را دنبال کند و باید الگوهای بومی هم بررسی شوند. توسعه فناوری نانو نمونه‌ای از تجربه موفق ملی است که باید مستندسازی و قابل انتقال باشد. این مصاحبه به بررسی سند ده‌ساله اول نانو و آغاز فعالیت‌ها می‌پردازد و زمینه‌ها و فضای ابتدایی توسعه نانو در ایران را تشریح می‌کند.

آغازگران نانو و نقش دفتر مدیریت فناوری

آغازگران فناوری نانو در ایران مهندس میرزایی و دکتر سلطانی بودند که پروژه را از پایه آغاز کردند. دفتر مدیریت فناوری نیز نقش پشتیبان داشت و با مسئولین مذاکره می‌کرد تا فضای کشور را نسبت به اهمیت فناوری نانو توجیه کند. این دفتر توانست انرژی فکری و تجربه بیست ساله‌ای که در زمینه توسعه فناوری جمع شده بود را ملی کند و مسیر توسعه نانو را به شکل بومی پیش ببرد.

چشم‌انداز و تغییر نگرش نسبت به تولید ثروت

مهندس سجادی توضیح داد که در آغاز برخی دانشگاهیان معتقد بودند تمرکز بر تولید ثروت و کاربردهای اقتصادی فناوری نانو نادرست است. با این حال، ستاد نانو از ابتدا بر این دیدگاه پایبند بود که فناوری باید به زندگی مردم کمک کند و منابع ملی را به شکل اثربخش مورد استفاده قرار دهد. سیاست تشویقی و هدفمند، ایجاد فرصت برای دانشجویان سراسر کشور و توجه به مناطق دورافتاده، باعث شد که افراد با استعداد در مسیر نانو ترغیب شوند و توانمندی‌های خود را نشان دهند.

سیاست‌گذاری توسط مدیران فناوری غیرمتخصص

برای نخستین بار، مدیریت سیاست‌گذاری نانو توسط افرادی انجام شد که متخصص نانو نبودند اما تجربه مدیریت فناوری داشتند. این رویکرد در ابتدا با مقاومت مواجه شد، اما دفتر توانست با استدلال و ارائه نتایج، جامعه دانشگاهی و مسئولین را همراه کند. تجربه نشان داد که تخصص در مدیریت فناوری اهمیت بالاتری نسبت به تخصص صرف علمی دارد، زیرا فرآیند توسعه نیازمند نگاه سیستمی و میان‌بُر زدن هوشمندانه است.

نقش رئیس‌جمهور و حمایت سیاسی

مهندس سجادی اشاره کرد که حمایت رئیس‌جمهور وقت و معاون اول، نقش حیاتی در مشروعیت و سرعت‌بخشی به پروژه داشت. نمایشگاه‌ها، ارائه گزارش‌های دقیق و تعامل مستقیم با مدیران ارشد کشور باعث شد تا سیاست‌ها با موفقیت اجرا شوند و سند نانو به شکل جامع تدوین شود.

ویژگی‌های موفقیت ستاد نانو

ویژگی شاخص ستاد نانو تمرکز بر افراد علاقه‌مند و پای کار بود. تیمی که واقعا عاشق فناوری بود، توانست بدون هیاهو و شعار، مسیر توسعه را پیش ببرد. دفتر با ایجاد انگیزه، آزادی عمل و تشویق، امکان ظهور استعدادهای ناشناخته را فراهم کرد و مشارکت دانشگاه‌ها و نهادهای کوچک و بزرگ کشور را تضمین نمود.

رویکرد بومی و مستندسازی تجربه نانو

مهندس سجادی تأکید کرد که الگوی توسعه نانو کاملاً بومی است و شرایط ایران را در نظر گرفته است. برخلاف بسیاری از برنامه‌های علمی که از مدل‌های غربی تقلید می‌کنند، ستاد نانو توانست زیرساخت‌ها و سیاست‌های تشویقی را متناسب با نیاز کشور طراحی کند. این رویکرد باعث شد که ایران در سطح بین‌المللی به عنوان کشوری پیشرو در حوزه نانو شناخته شود.

ترویج فناوری و مشارکت عمومی

ستاد نانو نه تنها مجری پروژه‌ها نبود بلکه نقش مشوق و هماهنگ‌کننده داشت. با سیاست‌های تشویقی، دانشگاه‌ها، استادان و دانشجویان به سمت فناوری هدایت شدند. تمرکز بر تربیت نیروی انسانی، تشویق به تحقیقات کاربردی و حمایت از شرکت‌های نانو، بخش دیگری از موفقیت این سیاست بود.

جمع‌بندی

الگوی پیشرفت فناوری نانو در ایران نشان می‌دهد که تمرکز بر افراد علاقه‌مند، آزادی عمل، رویکرد بومی و حمایت سیاسی موثر، مسیر توسعه فناوری را تسریع می‌کند. این تجربه می‌تواند به عنوان مدلی برای سایر حوزه‌های فناوری در کشور مورد استفاده قرار گیرد و نشان می‌دهد که چگونه ترکیب مدیریت هوشمند، سیاست‌های تشویقی و مستندسازی تجربه، منجر به موفقیت پایدار در فناوری‌های نوین می‌شود.

لینک دانلود مصاحبه: دانلود مصاحبه کامل

برای مشاهده اخبار و مطالب بیشتر در زمینه فناوری، فرهنگ دیجیتال و تحولات شهری، به سایت ما مراجعه کنید.